Βύρων, λόρδος

(George Gordon Byron, Λονδίνο 1788 – Μεσολόγγι 1824). Εξελληνισμένος τύπος του ονόματος του Άγγλου ποιητή και φιλέλληνα Τζορτζ Γκόρντον Μπάιρον. Πέρασε δυστυχισμένα παιδικά χρόνια σε ένα κλειστό περιβάλλον στο Αμπερντίν της Σκοτίας, εξαιτίας των οικονομικών δυσχερειών που οφείλονταν στην άσωτη ζωή του πατέρα του, ενός απογόνου ευγενών, και του δύσκολου και ιδιότροπου χαρακτήρα της μητέρας του. Σπούδασε στο κολέγιο Χάροου και ύστερα στο Κέιμπριτζ. Όταν πέθανε ο θείος του, λόρδος Γουίλιαμ Μπάιρον, ο Β. κληρονόμησε την περιουσία του και τον τίτλο, και το 1809 έγινε μέλος της Βουλής των Λόρδων. Μεταξύ 1809 και 1811, όπως κάθε καλός ευγενής, συμπλήρωσε τη μόρφωσή του με ταξίδια στην Ευρώπη:Πορτογαλία, Ισπανία, ανατολική Μεσόγειο. Γυρίζοντας στην Αγγλία, έγινε δεκτός στους κύκλους της αριστοκρατίας, αλλά διατήρησε τον μελαγχολικό και ανήσυχο χαρακτήρα του, μη θέλοντας να συμμορφωθεί προς τις κοινωνικές συμβατικότητες. Η δημοσίευση (1812) των δύο πρώτων ασμάτων του Τσάιλντ Χάρολντ, με τα οποία ικανοποιούσε την έντονη τότε τάση του για τα ταξίδια και τις εξωτικές χώρες, προπάντων την Ελλάδα και την Ανατολή, σημείωσε τεράστια επιτυχία. Τα ποιήματα που έγραψε κατά τα έτη 1813-16 (Ο Γκιαούρ, Ο Κουρσάρος, Λάρα, Παριζίνα) ενίσχυσαν με τους μελοδραματικούς ήρωές τους τον βυρωνικό μύθο και την ταύτιση των ηρώων του με το πρόσωπο του Β. Ύστερα από μία σειρά θυελλώδεις έρωτες, το 1815 ο Β. παντρεύτηκε την Άννα Ισαβέλλα Μίλμπανκ, από την οποία απέκτησε μία κόρη. Ύστερα όμως από έναν χρόνο, ο γάμος αποδείχτηκε αποτυχημένος και η γυναίκα του ζήτησε διαζύγιο. Επιπλέον, οι επίμονες φήμες για τον αιμομεικτικό έρωτα του Β. με την ετεροθαλή αδελφή του Αυγούστα προκάλεσαν εξέγερση του αριστοκρατικού περιβάλλοντός του που γκρέμισε το είδωλό του. Έτσι, ο Β. άφησε για πάντα την Αγγλία. Έζησε για ένα διάστημα στη Γενεύη, όπου γνώρισε τον Σέλεϊ και έγραψε το τρίτο άσμα του Τσάιλντ Χάρολντ (1816). Περνώντας στην Ιταλία εγκαταστάθηκε στη Βενετία, όπου είχε εξαιρετικά άτακτη ζωή, σύχναζε στα φιλολογικά σαλόνια των διασημότερων γυναικών και συνδέθηκε στενά με την Τερέζα Γκάμπα, σύζυγο του γέρου κόμη Γκουιτσόλι. Αναμείχθηκε στην κίνηση των καρμπονάρων και πήρε μέρος στα κινήματα του 1821 κατά της παπικής κυβέρνησης. Όταν αυτά απέτυχαν, εγκαταστάθηκε πρώτα στην Πίζα, απ’ όπου όμως αναγκάστηκε να φύγει, και ύστερα, απογοητευμένος και αναζητώντας νέες περιπέτειες, πήγε στη Γένοβα. Από τη Γένοβα αποφάσισε το 1823 να έρθει στην Ελλάδα και να πάρει μέρος στην Ελληνική Επανάσταση. Ύστερα από αρκετές περιπέτειες, ο Β. πήγε μετά από πρόσκληση του Μαυροκορδάτου στο Μεσολόγγι (5 Ιανουαρίου 1824). Φρόντισε αμέσως για την οργάνωση της άμυνας της πόλης, με τη βοήθεια και ξένων στρατιωτικών, που είχαν πάει εκεί ως εθελοντές, και στις 25 Ιανουαρίου η ελληνική κυβέρνηση τον ανακήρυξε αρχιστράτηγο με πλήρεις εξουσίες. Στο μεταξύ οι διχόνοιες των Ελλήνων και οι φιλονικίες του με τους ξένους αξιωματικούς τον γέμισαν πικρία και επιδείνωσαν την ήδη κλονισμένη υγεία του. Όταν η ελληνική κυβέρνηση δήλωσε ότι δεν μπορούσε να συντηρήσει τον στρατό, ο Β. ανέλαβε να μισθοδοτεί και να εφοδιάζει τους άντρες των στρατιωτικών σωμάτων με δικά του χρήματα. Στις 9 Απριλίου υπέστη κρίση με υψηλό πυρετό και στις 17 του ίδιου μήνα η κατάστασή του παρουσίασε νέα επιδείνωση. Το απόγευμα της επομένης (Κυριακή του Πάσχα) υπέστη παραλήρημα και τα ξημερώματα της Δευτέρας πέθανε. Ο θάνατός του συγκλόνισε την Ελλάδα. Στις 20 Απριλίου ο νεκρός ταριχεύτηκε και μεταφέρθηκε στην Αγγλία, αν και ο ποιητής είχε εκφράσει την επιθυμία να ταφεί στην Ελλάδα. Το λογοτεχνικό έργο του Β. εξετάζεται με καινούργιο πνεύμα και όχι με το πνεύμα του ρομαντισμού και της βικτοριανής σεμνοτυφίας. Ο ρομαντισμός του είναι περισσότερο από καθετί άλλο η στάση ενός βασανισμένου ανθρώπου που περιφρονεί τα πάντα, καταπιεσμένος από την αδυσώπητη μοίρα. Το αριστούργημά του, Δον Ζουάν (1819-24), είναι μία «επική σάτιρα», όπως το χαρακτήρισε ο ίδιος ο Β., που συνδέεται στην ουσία με τον πνευματικό πολιτισμό του 18ου αι. Το ίδιο κριτήριο ισχύει και για το Μπέπο, μία βενετσιάνικη ιστορία (1819), μία απόπειρα σύνθεσης ποιητικού έργου κωμικού χαρακτήρα σε οκτασύλλαβους στίχους, στο ίδιο δηλαδή μέτρο του Δον Ζουάν, καθώς και για τις πολυάριθμες επιστολές του σε διάφορους φίλους του και τη σάτιρα Το όραμα της Κρίσης (1822), έργα στα οποία ο Β. είναι ειλικρινής και αληθινός καλλιτέχνης. Ένα πλήθος έργων έχουν γραφτεί για τον Β. στα ελληνικά και η προσωπικότητά του απασχόλησε την ελληνική λογοτεχνία. Ο Διονύσιος Σολωμός αφιέρωσε στον Άγγλο φιλέλληνα την Ωδή στον Μπάιρον. Ο Β. έγραψε επίσης και τα δράματα Μάνφρεντ (1817), εμπνευσμένο από τον Φάουστ του Γκέτε, Μαρίνο Φαλιέρο (1820), στη δομή του οποίου ο Β. διατηρεί τον κλασικό κανόνα των τριών ενοτήτων, Οι δύο Φόσκαρι (1821), Σαρδανάπαλος (1821) και Κάιν (1821). O λόρδος Βύρων ορκίζεται πίστη στην Ελλάδα πάνω στον τάφο του Μπότσαρη, σε λιθογραφία της εποχής (Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα).